Đôi lời về tác giả:
Dưới đây là lời tâm sự của cô Đặng Hương Giang, chuyên viên Đào tạo cấp cao tại WeGrow Việt Nam. Gắn bó với chặng đường giáo dục phẩm chất, giáo dục giới tính toàn diện đến năm thứ 6, bằng cả hiểu biết khoa học, trải nghiệm giảng dạy và tình yêu với trẻ em, cô Giang luôn sát sao với từng bạn nhỏ, từng gia đình đồng hành cùng WeGrow. Cô Giang là người các bạn nhỏ tin tưởng khi cần chia sẻ những nỗi niềm khó nói, những câu chuyện sâu kín bởi sự lắng nghe, quan tâm chân thành và thấu hiểu. Mời quý vị đón đọc những chia sẻ của cô khi gặp những bạn nhỏ được cho là “không ngoan” tại WeGrow và cùng suy ngẫm.
NỘI DUNG CHÍNH
Sẽ thế nào khi là một giảng viên ở WeGrow - một bô lão ở làng TeenUp?
Cuộc gặp gỡ không như kì vọng
Con đến lớp, làm ngược lại tất cả những lời thầy cô nói. Con cười khà khà mỗi khi bạn bè cau mặt nhắc rằng con đang sai. Con thách thức tất cả bằng câu: “Tao thích thế”.
Con đến lớp, tinh nghịch vui vẻ, và rồi từ chối mọi trò chơi cạnh tranh thắng thua. Con trốn sau góc tủ, nhất định không nói lí do con trốn tránh.
Con đến lớp, mặt bí xị, ai động tới là gào khóc, nhất quyết đòi về. “Ở đây chán, ở đây tốn thời gian, con không muốn ở đây nữa.”
Cha mẹ của các con cười ngượng: “Chúng nó không ngoan, thầy cô cứ mạnh tay vào.”
Vượt qua những cảm xúc cá nhân tức thời
Tôi nhớ lại đêm hôm trước háo hức ngày mai đón các con đến lớp. Nhớ lại bản thân tập đi tập lại ngàn lần một câu chuyện kể trong bài giảng, chơi đi chơi lại những trò chơi để đảm bảo không có lỗi sai. Nhớ lại bản thân ngồi đọc từng hồ sơ mô tả học viên, dò từng chữ trong những quyển sách ngàn trang để tìm cách truyền tình yêu cho từng bạn nhỏ. Nhớ lại tất cả những điều đó và cảm thấy bất lực biết bao trước những đứa trẻ này. Thầy cô đã hết tâm sức biết bao cho các con, sao lại thế này?
Là người làm giáo dục, làm sao tránh khỏi cảm giác đau lòng. Nỗi tủi thân và tự ái choán lấy tâm trí, có thể khiến các thầy cô chỉ muốn bỏ đi, hay trong một phút nào đó, trong đầu bật ra những câu hỏi quá sức các con, như các con có bao giờ biết thầy cô vất vả hay không? Các con có biết thương người không, có biết trân trọng những gì mình nhận được? Lúc ấy ta chợt thấy không khó hiểu khi ở nhiều nơi khác, các thầy cô có thể nóng giận, thể hiện sự bất lực của mình thành những phản ứng tức giận, những lời lẽ tổn thương.
Các con chính là nguồn động lực để tôi nỗ lực không từ bỏ
Bên trong mỗi đứa trẻ “không ngoan”
Rồi tôi nhìn thấy đứa trẻ chống đối kia nhìn cha mẹ bằng ánh mắt tủi thân, dằn dỗi nói: “Đúng rồi, bố mẹ lúc nào chả thấy con hư”. Bỗng tôi thấy trong đứa trẻ chống đối mọi thứ ấy, là chính mình của nhiều năm trước. Bị gieo vào đầu một niềm tin rằng mọi thứ mình làm đều sai, đều tồi tệ, chúng ta có thể không còn động lực làm điều tử tế nữa. “Tại sao không nhường em, anh chị lớn thì phải nhường em chứ, đồ ích kỷ!”, “Tại sao em đánh bạn, bạn bắt nạt bạn khác thì em được đánh bạn à, quá tồi tệ!” - những câu mắng tới tấp liên tiếp dội về trong tâm trí, những oan ức trào lên, những việc tử tế chưa từng được ai ghi nhận. Ta ngỡ ngàng chợt hiểu.
Và bên này, bạn nhỏ trốn trong góc tủ kia, cũng có hình bóng tôi đó thôi. Tôi thậm chí không thể chơi kéo búa bao với ai, vì sợ thua. Nỗi sợ thất bại quá lớn. Với niềm tin trong thẳm sâu rằng mình không làm gì nên hồn, bạn không muốn hiện thực củng cố niềm tin ấy nữa. Tôi cũng không muốn tham gia trò chơi đối kháng, không muốn thi đua, còn nếu đã thi thì sẽ dùng hết sức mình mà giành hạng nhất. Hình ảnh bản thân ngã lăn trên sân thi chạy vì đứt dây chằng, hình ảnh chính mình ngất trên bàn vì học liền mấy ngày đêm trước kì thi chuyển cấp, tất cả đều là vì nỗi sợ thất bại. “Có cầm đũa ăn cơm cũng không nên hồn, mày có tin tao đập mày ngay không”, “Sao lại được có 9 điểm, 1 điểm mày để ở đâu?”, “Em kia không nhìn ra ngoài cửa sổ nữa, bảng ở ngoài cửa sổ à”, “Sao vô dụng thế, có thế cũng làm rơi”... Tôi đặt tay lên ngực mình trấn tĩnh trước những kí ức bủa vây tâm trí.
Còn kia nữa. Đứa trẻ không biết mình đã khước từ công sức của rất nhiều người. Ngày xưa mình cũng thế. Có khi còn hơn cả thế. Tôi nằng nặc đòi rời khỏi trường học sau khi ba mẹ đã vượt mưa bão chở đi, sau khi cô giáo đã nỗ lực biết bao soạn bài chuẩn bị. Có người nhất khoát từ chối việc đi học vẽ dù ba mẹ tích cóp bao lâu mới có thể cho bạn đi học. Không ai hiểu là vì những đứa trẻ không cảm thấy an toàn khi ở những nơi đó, không cảm thấy vui vẻ khi làm những điều đó. Trước khi đưa con trẻ đến những cơ hội mới ấy, những người thân đã làm chúng tổn thương biết bao lần, khiến chúng trở thành những đứa trẻ đề phòng, luôn sợ bị tấn công. Mỗi lần ta mở lòng tin thêm một lần, ta lại tổn thương lần nữa. Những chuyện tổn thương dù vô tình hay cố ý, đã diễn ra quá lâu so với một chút tử tế đổi thay mới chớm. Không phải các con sẽ không tin nữa, nhưng chúng đều cần thời gian và sự trấn an.
Và tôi trở lại với niềm tin của mình, niềm tin đã dắt tay tôi trở thành người làm sư phạm: không có đứa trẻ nào “không ngoan”, chỉ có những đứa trẻ đã tổn thương đến mức không nhận diện được bản thể tốt nhất của chính mình nữa. Và tôi ở đây không phải chỉ để làm thầy làm cô, mà để làm một người được dẫn dắt bởi chính các con, và lan tỏa tình yêu đến những đứa trẻ đó.
Tôi ở đây không phải chỉ để làm thầy làm cô, mà để làm một người được dẫn dắt bởi chính các con
Chân thành và tử tế - chiếc chìa khóa mở cửa trái tim
Tôi đã khen bạn nhỏ chống đối rằng: “Cảm ơn con vì đã rất chú ý lắng nghe thầy cô, phải chăm chú lắm mới có thể nghe thấy từng chỉ dẫn để…làm hoàn toàn ngược lại. Vậy bây giờ con có thể hướng dẫn bô lão làm đúng cách, thay vì làm ngược lại được không?” Bất ngờ trước yêu cầu đó, nhưng con không từ chối. Bạn nhỏ lại nhận được lời cảm ơn và lời khen nữa, rằng “Con thật tử tế và thông minh, chắc mọi người cũng hay khen con như thế đúng không?” Dù con trầm lặng không nói gì, tôi biết mình vừa làm điều đúng. Từ lúc ấy, con không còn cố gắng thể hiện chống đối nữa, mà nỗ lực hợp tác với mọi người.
Tôi ngồi xuống bên cạnh em nhỏ trốn góc tủ, rụt rè đưa cho con một tờ note thật xinh: “Chúc mừng con đã là người chiến thắng trò chơi trốn tìm nhé”. Rồi tôi rủ bạn nhỏ ấy chơi búa lá kéo, thật thà tâm sự về nỗi sợ của mình và nói: “Con có thể giúp bô lão vượt qua nỗi sợ của mình không, bô lão tin tưởng con lắm đấy”. Khi con đồng ý chơi với bạn và vui tươi với cả chiến thắng lẫn thất bại, trái tim bạn nở hoa. “Cảm ơn con đã truyền can đảm cho bô lão nhé” - tôi và học viên ôm nhau cười toe toét. Bạn nhỏ đứng lên nắm tay tôi cùng tham gia những thử thách với cả làng TeenUp, tôi mừng rỡ biết bao.
Tôi xin phép bạn nhỏ vùng vằng, rằng “Bô lão ngồi đây với con nhé”, và bắt đầu tâm sự về những lần mình cảm thấy bị cầm tù trong những điều mình không thích, và nỗi sợ tổn thương. Tôi đã nói rằng vì bạn nhỏ rất có chính kiến và có trách nhiệm với quyết định của mình, nên bạn muốn chia sẻ với bạn nhỏ ấy và nhờ bạn nhỏ giúp đỡ. Ngồi tìm hiểu về bạn nhỏ, với tất cả sự tò mò háo hức của mình, rồi nói thật thành tâm: “Dù con có cảm thấy như thế nào, thì các bô lão ở đây đều thấy rất may mắn khi được đón con đến làng TeenUp, cảm ơn con đã cho làng TeenUp cơ hội được học hỏi từ một bạn nhỏ tuyệt vời như con. Các bô lão đều biết dành thời gian cho các bạn nhỏ không bao giờ là tốn thời gian hay uổng phí. Các bô lão ở đây để giúp con và sẽ không bao giờ từ bỏ con”. Khi bạn nhỏ nắm tay tôi bước vào lớp, tôi lấp lánh niềm tin.
Tôi đã mừng rỡ và vui sướng biết bao khi các con mở cửa trái tim mình
Niềm tin và tình yêu luôn xứng đáng
Mỗi ngày trôi qua, mỗi khó khăn đến, mỗi “đứa trẻ không ngoan” xuất hiện là một lần niềm tin của chúng tôi được chứng minh. Niềm tin rằng không có đứa trẻ nào không tuyệt vời, chỉ là sự tuyệt vời ấy cần môi trường thuận lợi để bộc lộ. Và chúng tôi ở đây để tạo ra môi trường đó, một nơi chân thành, tôn trọng, trân quý và yêu thương tất cả những điều chính các bạn nhỏ đang chưa yêu quý ở bản thân. Một nơi bất kì ai cũng có thể chia sẻ những tổn thương, những sợ hãi, những điểm yếu của bản thân mà không sợ bị phán xét, không sợ thất bại. Vì chúng tôi biết rằng chỉ với một nơi như thế, chúng ta mới có thể cùng trưởng thành hạnh phúc với tâm hồn mãi mãi thơ ngây, tử tế và can đảm. Và trong lúc ấy, chúng tôi biết rằng, tất cả vất vả đều xứng đáng.
Không có đứa trẻ nào không tuyệt vời, chỉ là sự tuyệt vời ấy cần môi trường thuận lợi để bộc lộ
Comments